Το απρόσμενα θεατρικό και υπέροχα ανθρώπινο Βιετνάμ της Παναγιώτας Χαϊδεμένου
Όταν ένας καλλιτέχνης ταξιδεύει, φωτίζει τα πάντα με το ιδιαίτερο και συναισθηματικά φορτισμένο του βλέμμα. Η Παναγιώτα, μια από τις πλέον ενεργές και ταλαντούχες ηθοποιούς της γενιάς της, επισκέφθηκε το Βιετνάμ μαζί με τον θίασο του θεάτρου “Τόπος Αλλού” και γράφει για τη ζεστή φιλοξενία των ανθρώπων, το κατάμεστο Ανόι, τους αυτοσχέδιους τρόπους ξεφαντώματος του κόσμου, αλλά και για ένα θαυμάσιο, πλωτό Κουκλοθέατρο που τη γέμισε έμπνευση και χαρά. Είναι βέβαιο ότι το κορίτσι αυτό θα κουβαλά για πάντα στις υποκριτικές της αποσκευές την περιπέτειά της στο Βιετνάμ και ότι, χάρη σε αυτό το ταξίδι, πλούτισε ψυχικά και εγκεφαλικά.
Τα ταξίδια τα λάτρευα από πάντα. Αυτή η αίσθηση ελευθερίας που νιώθεις όταν αφήνεις τα σύνορα μακριά και αυτό το δώρο που κάνεις στον εαυτό σου έχουν μια "πολυτέλεια" μοναδική. Αυτή τη φορά το δώρο δεν το έκανα εγώ στον εαυτό μου, άλλα ήρθε με το Θέατρο Τόπος Αλλού και τη συμμετοχή μας στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Aesop. Σα να λέμε, δηλαδή, δώρο διπλό.
Συνδυασμός ταξιδιού με θέατρο, συνταξιδιώτες αγαπημένοι φίλοι και συνεργάτες, οργανωμένα όλα από τους οικοδεσπότες μας και ένας προορισμός που δύσκολα θα τολμούσα να επισκεφθώ μόνη μου...
Βιετνάμ: ένας τόπος που, στο άκουσμα και μόνο, μου φαινόταν κάτι "άλλο" απ' αυτά που ήδη έχω δει και από την Ευρώπη στην οποία είχα ταξιδέψει. Στο άκουσμα των 14 ωρών πτήσης νομίζω ότι σχεδόν δάκρυσα! Σιχαίνομαι τις μεγάλες διαδρομές και απελπίζομαι στην ιδέα τους και μόνο. Να όμως που πέρασαν πιο εύκολα απ' όσο νόμιζα και φτάσαμε σιγά-σιγά στην πρωτεύουσα του Βιετνάμ, το Ανόι.
Το πρώτο άτομο που συναντήσαμε μας προϊδέασε για τους ανθρώπους που θα γνωρίζαμε εκεί, οι οποίοι αποδείχτηκαν ευγενικοί και φιλόξενοι όσο κανείς. Ξέρω ότι είμαστε ένας λαός ο οποίος τιμά τον "Ξένιο Δία" που κυλά στο DNA του, αλλά οι Βιετναμέζοι φίλοι μου ίσως να μας βάζουν τα γυαλιά. Ένας λαός τόσο χαμογελαστός και με μια πηγαία ευγένεια -σχεδόν αστεία όταν συνδυάζεται με την, τόσο παράξενη στα δικά μας αυτιά, γλώσσα τους.
Πρώτη στάση για φαγητό με το παραδοσιακό "Fah", το οποίο θα ήθελα πολύ να μπορώ να σας προφέρω και εσείς να το ακούσετε όπως το άκουσα εγώ και οι συνάδελφοι από τους ντόπιους! Φυσικά, δεν έλειπαν πολλά και διαφορετικά spring rolls και noodles, σχεδόν πάντα συνοδευτικά με όλα. Τολμώ να πω πως, μετά τις δύο πρώτες μέρες, όλοι οι Ευρωπαίοι, με... "προϋπηρεσία" ή μη, είχαμε εξοικειωθεί στα ξυλάκια και κάναμε στην άκρη τα πιρούνια μας για το υπόλοιπο της διαμονής μας.
Το πρώτο βράδυ μας στην πρωτεύουσα του Βιετνάμ, το Ανόι, δε θα το ξεχάσω ποτέ. Παράξενο να το γράφω στην εποχή του #μένουμεσπίτι και των "απαραίτητων αποστάσεων", αλλά τόσο κόσμο μαζεμένο δεν έχω δει ποτέ ξανά στη ζωή μου. Περπατώντας στη μεγάλη και χαρακτηριστική λίμνη της πόλης μπορούσες να δεις κυριολεκτικά τα πάντα. Χιλιάδες κόσμου να κυκλοφορεί, μεγάλες παρέες εφήβων να χορεύουν RnB, ομάδες παιδιών να παίζουν Τζένγκα, επαγγελματίες και ερασιτέχνες μπλεγμένους να χορεύουν Latin, πλανόδιους καλλιτέχνες, μικροπωλητές, υπαίθρια παγωτατζίδικα. Κάθε μέτρο και ένα χαμόγελο γι’ αυτό που συναντούσες και για το καινούργιο που γνώριζες. Φυσικά, ανά στιγμές, μέσα στη βοή και τον κόσμο, ξεχώριζε μια παραδοσιακή μουσική που τράβαγε την προσοχή σου θέλοντας και μη.
Η υγρασία πρωτόγνωρη, Σεπτέμβρης γαρ, σε έκανε να νιώθεις ότι θέλεις να ανοίξεις το παράθυρο, ενώ ήσουν ήδη έξω. Πες με θετική, αλλά μετά από λίγο συνηθίσαμε και σταματήσαμε να γκρινιάζουμε (πολύ!). Οι μέρες που ακολούθησαν ήταν κάθε μια και μια καινούργια εμπειρία. Σε όλες πρωτοστατούσε ως κύριο χαρακτηριστικό η φανταστική φιλοξενία από τους οικοδεσπότες μας και η γνωριμία μας λίγο λίγο με την άγνωστη για μας ήπειρο. Στο κέντρο της πόλης, πολλά μικρά μαγαζιά κολλημένα το ένα δίπλα στο άλλο, πολύ έντονη μυρωδιά από φαγητό, πολύ βρώμικοι δρόμοι και πολλά, πολλά, πολλά μηχανάκια! Νομίζεις ότι τα μηχανάκια στο Βιετνάμ μπορούν να χωρέσουν ανάμεσα από τα πάντα. Περπατάς και απλώς αποφεύγεις μηχανάκια στο δρόμο σου, περνούν ανάμεσα από σένα και την παρέα σου, σταματούν μπροστά σου ένα βήμα πριν δεις τη ζωή να περνάει από τα μάτια σου... Οφείλω να ομολογήσω όμως ότι έχουν εξοικειωθεί τόσο, που κάνεις δε συγκρούεται με κανέναν και ελίσσονται με αξιοθαύμαστη μαεστρία.
Πλανόδιοι με φρούτα σε σχήματα λουλουδιών, μαγαζιά που μαγειρεύουν στον δρόμο το φαγητό τους, γυναίκες που πλένουν στον δρόμο τα πιάτα τους, λεκάνες με άπλυτα γύρω γύρω είναι μερικές από τις παράξενες εικόνες που συναντάς περπατώντας στη γεμάτη κόσμο πόλη. Η διασκέδαση είναι κυρίως μαγαζιά με φαγητό γεμάτα με μικρά πλαστικά τραπεζάκια και ακόμα πιο μικρά πλαστικά καθίσματα στοιβαγμένα το ένα δίπλα στο άλλο σαν το τέλειο τέτρις. Λιγότερα είναι τα μαγαζιά για ποτό, κυρίως τουριστικά, τα οποία εμείς οι Ευρωπαίοι φροντίσαμε να τιμήσουμε με την παρουσία μας κάνοντας τους Βιετναμέζους φίλους μας να χορεύουν ελληνικό τσιφτετέλι πάνω σε τραπέζια για πρώτη (και ίσως τελευταία) φορά στη ζωή τους! Εντυπωσιάστηκα όταν, ενώ πίναμε το ποτό μας, εμφανίστηκε ένας μικροκαμωμένος λουστράκος που καθάριζε παπούτσια σαν να είχε βγει από ταινία του '60. Λίγο μετά, μας φώναξαν μέσα στο μαγαζί, γιατί η ώρα ήταν περασμένη και έπρεπε να κλείσει... Κατέβασαν λοιπόν τα στόρια, για να φαίνεται το bar κλειστό, το μαγαζί κυριολεκτικά κατέβασε ρολά, και μέσα εμείς συνεχίσαμε σα να μη συμβαίνει τίποτα! Όποιος ήθελε να μπει χτύπαγε το κλειστό παντζούρι και εκείνο αυτόματα άνοιγε και τον υποδεχόταν. Φανταστικό!
Μια μοναδική εμπειρία ήταν η εκδρομή μας στην επαρχία του Βιετνάμ.
Μέρη καταπράσινα, μεγάλες λίμνες έτοιμες για βαρκάδα και μια ηρεμία από έναν άλλο κόσμο. Μια δίωρη βαρκάδα ήταν από τις πιο σημαντικές στιγμές αυτού του ταξιδιού. Μια γλυκιά Βιετναμέζα με το παραδοσιακό της καπέλο να τραβάει το κουπί και να σε ταξιδεύει σε ένα μέρος μαγικό και μια κοιλάδα που μόνο σε ταινίες νόμιζες ότι θα δεις ποτέ. Λες και αυτή η χώρα είναι δύο ταχυτήτων... Ξαφνικά ο θόρυβος της πόλης σβήνει και σε υποδέχεται μια γαλήνη εξωπραγματική και άνθρωποι από άλλες εποχές. Σπίτια μικρά, φτωχά, μα τόσο όμορφα και παιδιά να παίζουν στους δρόμους χωρίς να τα ενοχλεί τίποτα και κανείς.
Μετά τη βαρκάδα μας, σειρά έχει ένα πολιτιστικό χωριό. Εκεί μπορείς να αγοράσεις παραδοσιακά προϊόντα, να φας street food και να δεις ένα υπερθέαμα. Παρακολουθήσαμε μια παράσταση μέσα στο νερό, που για μένα έμοιαζε με έναρξη Ολυμπιακών Αγώνων. Πάνω από 100 άτομα, ενήλικες και παιδιά, μας παρουσίασαν μέσα σε μια ώρα όλη την παράδοση της χώρας μέσα από εικόνες και σκετσάκια που είχαν έντονο το folklore στοιχείο και πολλά εντυπωσιακά εφέ.
Φυσικά από το ταξίδι μας δεν έλειψε η γνωριμία με το πολύ χαρακτηριστικό Water Puppet Theater. Κάτι εντελώς νέο για εμάς και πολύ χαρακτηριστικό για την δική τους τέχνη. Ένα πλωτό θεατράκι μέσα στο νερό, από το οποίο εμφανίζονται ειδικά σχεδιασμένες κούκλες και παρουσιάζουν μικρά δρώμενα, πάντα συνοδευόμενες από παραδοσιακή μουσική. Σε ένα μικρό χωριό μας περίμενε μια ομάδα αγροτών που παρουσιάζει εθελοντικά παραστάσεις στο 1ο Water Puppet Theater που υπήρξε ποτέ. Άνθρωποι χαμογελαστοί, σαν φιγούρες από ταινία, μας υποδέχτηκαν και μάλιστα μας έβαλαν μέσα στο θεατρικό τους σπίτι. Με μια βαρκούλα περάσαμε στο πλωτό τους θεατράκι για να δούμε ως "συνάδελφοι" τα παρασκήνια αυτού του υδρόβιου θεάματος, ενώ ο μαριονετίστας της παρέας μας έγινε ένα μαζί τους και έπαιξε σαν μικρό παιδί.
Σ' ένα μικρό χωριό, σε μιαν άλλη ήπειρο, σε μια γλώσσα που δεν καταλάβαινε κάνεις μας, ζήσαμε την πιο μεγάλη ζεστασιά, ανταλλάξαμε τα πιο αληθινά χαμόγελα και αποτυπώσαμε σε φωτογραφίες τα πιο αυθεντικά πρόσωπα που είδαμε ποτέ. Θα μπορούσα να χαρακτηρίσω την πρωτεύουσα του Βιετνάμ σαν μια πόλη βρώμικη με ανθρώπους καθαρούς. Μα τελικά το μέρος οι άνθρωποι δεν το φτιάχνουν; Ένα μέρος που σε γεμίζει εικόνες, μυρωδιές και γεύσεις, όλα διαφορετικά απ' όσα έχουμε συνηθίσει και όλα τόσο μοναδικά, που αξίζει σίγουρα να τα γνωρίσει κανείς. Ένα ταξίδι που μου χαρίστηκε σαν πολύτιμο δώρο, συνδυάστηκε με την τέχνη που αγαπώ, με έφερε πιο κοντά με ανθρώπους δικούς μου και, κυρίως, μου χάρισε στιγμές με ανθρώπους που δε θα γνώριζα ποτέ μου διαφορετικά.
Την Παναγιώτα Χαϊδεμένου απολαύσαμε φέτος τον χειμώνα σε μια σειρά από άξιες προς παρακολούθηση θεατρικές παραγωγές. Ξεχώρισε η συμμετοχή της στην εμβληματική “Έντα Γκάμπλερ” σε σκηνοθεσία Νίκου Καμτσή, στο θέατρο Τόπος Αλλού. Επίσης, με το πηγαίο της χιούμορ και ταμπεραμέντο, απογείωσε τις Δευτέρες στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης στην ιδιότυπη ραδιοθεατρική παράσταση -ένα όραμα του Παύλου Λάμπρου από το Boem Radio- “Πού Πας, Καλέ μου Λουστράκο;”. Ανυπομονούμε να την δούμε στα επόμενα βήματά της, μετά το πέρας των δύσκολων συνθηκών που βιώνουμε.
