Diary: Βιβλία που ταξίδεψαν μαζί μου αυτό το καλοκαίρι
Ακόμα ένα καλοκαίρι έφυγε - κατά τα δεδομένα το ζεστότερο που έχουμε ζήσει - και μαζί του ταξίδεψαν και μερικά από τα καλύτερα βιβλία που έχω διαβάσει. Τα μισά σχετίζονται έμμεσα ή άμεσα με τα ταξίδια μου ή/και την ταξιδιωτική συγγραφή, ό,τι άλλο απέμεινε ανήκει στη σύγχρονη και την κλασική λογοτεχνία – δύο εξ αυτών είναι συναισθηματικοί θησαυροί.
Ένα απρόσμενο ταξίδι στη Γαλλία έγινε η αφορμή να διαβάσω το βιβλίο «Το Παρίσι είναι πάντα μια καλή ιδέα» του Νικολά Μπαρρό από τις Εκδόσεις Πατάκη, το οποίο και πραγματικά με ταξίδεψε στα στενά του Παρισιού, με μάγεψε με τις «εικόνες» του και, παρότι ανάλαφρο σαν βιβλίο, είχε όσα ακριβώς χρειαζόμουν για να ηρεμήσω στις διακοπές μου. Καθαρά ταξιδιωτική η γραφή, σε κάνει να θες να ανανεώσεις άμεσα το ραντεβού για Παρίσι με τον έρωτα σου. Αν δεν έχεις δε, ευκαιρία να τον γνωρίσεις, ελπίζω όμως όχι τόσο «άτσαλα» όπως η ηρωίδα του βιβλίου του.
Η Ροζαλί Λoράν είναι η ονειροπόλα ιδιοκτήτρια ενός µικρού χαρτοπωλείου στο Σαιν Ζερµαίν, την καρδιά του Παρισιού. Αν ήταν στο χέρι της, όλο και περισσότεροι άνθρωποι γύρω της θα έστελναν κάρτες. Παρόλο που οι κάρτες µε τις ωραιότερες ευχές είναι η ειδικότητα και η επιτυχία της, τα πράγµατα δεν πηγαίνουν και τόσο καλά όσον αφορά την εκπλήρωση των δικών της ευχών.
Κάποια µέρα, ένας ηλικιωµένος κύριος, σκοντάφτοντας µέσα στο µαγαζί της, αναποδογυρίζει το σταντ µε τις κάρτες. Η Ροζαλί ανακαλύπτει ότι ο άνδρας που προσγειώθηκε ανώµαλα στη ζωή της δεν είναι άλλος από τον αγαπηµένο –και διάσηµο– συγγραφέα των παιδικών της χρόνων, Μαξ Μαρσαί. Όταν εκείνος της προτείνει να εικονογραφήσει το καινούριο του (και µάλλον τελευταίο) βιβλίο, η Ροζαλί δέχεται και µια µοναδική φιλία γεννιέται ανάµεσα στους δύο ιδιόρρυθµους καλλιτέχνες. Οι ευχές τόσων ετών αρχίζουν επιτέλους να γίνονται πραγµατικότητα, µέχρι που ένας αδέξιος Αµερικανός καθηγητής εισβάλλει στο µαγαζί της, κατηγορώντας την ίδια και τον Μαρσαί για λογοκλοπή.
Η Ροζαλί αδυνατεί να καταλάβει αν της χτυπάει την πόρτα ο έρωτας ή κάποιος µεγάλος µπελάς. (από το οπισθόφυλλο)
Δεν μπορώ να φύγω από έναν τόπο χωρίς (τουλάχιστον!) ένα βιβλίο στο χέρι, οπότε η εύρεση του κοντινότερου βιβλιοπωλείου είναι υποχρεωτική. Έτσι λοιπόν έγινε και με την επίσκεψή μου στην μεσαιωνική πόλη Καρκασσόν. Η Νότια Γαλλία με την εξαιρετική γαστρονομία και τους παραδόξως φιλικούς ντόπιους της, με έκανε να ερωτευτώ την Οξιτανία και να θέλω απλά να ανανεώνω το ραντεβού μου σε αυτόν τον τόπο. Φεύγοντας λοιπόν, κρατούσα το τελευταίο αντίτυπο που είχε το βιβλιοπωλείο Libraire Breithaupt διαθέσιμο του «Menu from the Midi» από τον Colin Duncan Taylor και την Matador Publishing. Ο Colin ζει στη νότια Γαλλία εδώ και 20 χρόνια και μέσα από τα βιβλία του μοιράζεται το πάθος του για τον πολιτισμό, τη γαστρονομία, την ιστορία και τη γλώσσα της περιοχής.
Το «Menu from the Midi» εξερευνά τη γαλλική γαστρονομία από το χωράφι του αγρότη μέχρι το τραπέζι της τραπεζαρίας. Με επίκεντρο τη Νότια Γαλλία, το βιβλίο είναι δομημένο σαν ένα μενού που καταρτίζεται προσεκτικά για να προσφέρει στον αναγνώστη μια ισορροπημένη διατροφή γαστρονομίας, ιστορίας, θρύλων και τοπικού χρώματος. Με μοναδικό τρόπο, προσθέτει σε αυτό το μείγμα μια γιορτή για τους αφοσιωμένους και παθιασμένους ανθρώπους που παράγουν μερικές από τις καλύτερες πρώτες ύλες και τρόφιμα που είναι πιθανό να δοκιμάσετε ποτέ.
Η εκτίμηση του καλού φαγητού και του κρασιού χρειάζεται το κατάλληλο περιβάλλον, τη σωστή παρέα και άφθονο χρόνο. Καθίστε αναπαυτικά, χαλαρώστε και απολαύστε τον παλαιότερο αφρώδη οίνο στον κόσμο, το le Rolls-Royce των ελιών, τη σούπα με ροζ σκόρδο, τα κρέατα του μαύρου γουρουνιού Gascon, το θρυλικό κασουλέ, το τυρί από τις σπηλιές του Roquefort και μάθετε πώς οι περίτεχνοι περιστεριώνες του Midi εξασφάλιζαν συνεχή ανεφοδιασμό σε ψητά περιστέρια.
Δεν είναι να απορεί κανείς που ο πατέρας της δημοσιογραφίας του φαγητού και των γαστρονομικών οδηγών, ο Grimod de La Reynière, είχε πει τα εξής πριν από 200 χρόνια: «Στις καλές πόλεις του Midi, ένα καλό δείπνο είναι κρατική υπόθεση. Μιλάει κανείς γι' αυτό τρεις μήνες πριν και η πέψη του διαρκεί έξι εβδομάδες». (από το οπισθόφυλλο - μεταφρασμένο από τα Αγγλικά)
Ακόμη ένα βιβλίο που διάβασα μεταξύ Ισπανίας και Γαλλίας, είναι το «Ο Τάσος Πέθανε» της Γεωργίας Δρακάκη από τις Εκδόσεις Κάκτος. Είναι συναρπαστικό να πιάνεις στα χέρια σου την καλοδουλεμένη δουλειά ενός ανθρώπου που αγαπάς, που θαυμάζεις και γνωρίζεις την ιστορία του. Μια πανέμορφη έκδοση, ένας αντι-επιτάφιος για έναν άνθρωπο που δεν είναι πια στη ζωή αλλά θα παραμείνει ζωντανός μέσα από αυτό το βιβλίο. Έχοντας διαβάσει και τα προηγούμενα βιβλία της Γεωργίας, καταλαβαίνω τους λόγους που έχει αγαπηθεί τόσο «ο Τάσος» της. Ανήκει στους ελάχιστους της γενιάς μας, καταφέρνει κάθε φορά να σε καθηλώνει με τη γραφή της.
«Οι λέξεις κάνουν έρωτα μεταξύ τους στο βιβλίο της Γεωργίας Δρακάκη, όταν αρραβωνιάζονται με το πένθος. Από μόνες τους οι λέξεις δεν φτάνουν, αλλά, όταν αγκαλιάζουν τον θάνατο, εκεί χορεύουν τανγκό σε αυτόν τον ρυθμικό αντι-επιτάφιο». (Σωτήρης Παστάκας, ψυχίατρος - ποιητής)
Δεν ξέρω να πω τίποτα για τον θάνατο. Για ό,τι δεν ξέρω τίποτα να λέω, υποψιάζομαι -δεν έχω ιδέα ποιος φταίει γι' αυτή μου την έπαρση- ότι μπορώ τα πάντα να γράψω· ασήμαντα τεφτέρια, γεμάτα παράξενα γράμματα που δεν αφορούν ούτε καν εμένα τις περισσότερες φορές, αλλά κάπως, υπαγορευμένα από πολύ ψηλά ή από πολύ χαμηλά, κομίζουν μια Χρησιμότητα.Μέσα στο χώμα, το νεκρό σου σώμα, Τάσο, κάνει γιορτή μυστική, κι όλα τα δάκρυά μας στεγνώνουν με τα καλοκαίρια και κανένα ποτήρι δεν θα ακουμπήσει πια στο στόμα σου, χορεύοντας πρώτα γύρω από τα μακριά σου δάχτυλα. Είσαι το σύμβολο όλων των θανάτων της εποχής, είσαι εσύ ο Ωραίος μου Νεκρός, και τουλάχιστον δεν γράφω τώρα που πέθανες πρώτη φορά για σένα.
Ο θάνατος δεν χρειάζεται καμία τέχνη, δεν χρειάζεται καμία παραμυθία. Να τον απολαύσεις, καμάρι μου, πλατύτερος καθώς είσαι, σημαντικότερος, από κάθε ποίηση.
Όσο νεκρή εγώ θα απολαμβάνω κάποτε τη συντροφιά σου, κάποιο ζευγάρι μάτια, ίσως, θα διαβάζει αυτά τα έντεκα ανεπίδοτα μηνύματα μέσα σ' ένα τρένο ή σε μια τουαλέτα. Ολοζώντανο, πορφυρό, τρεμάμενο σώμα. Ζηλευτό μας. Καταλαβαίνεις; (από το οπισθόφυλλο)
Μιλώντας για αγαπημένους ανθρώπους, η Αλεξάνδρα Τσόλκα, μια γυναίκα που θαυμάζω για τη δουλειά και το ήθος της, κυκλοφόρησε το βιβλίο «Pax Americana» από τις Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. Σκληρό, σχεδόν απόκοσμο, καθάριο, αληθινό όμως, με (α)σαφείς αναφορές και στην προσωπική ζωή της ίδιας στην Αμερική. Μέσα από την ωμή γραφή της βιώνεις τη ματαίωση, ενώ συνειδητοποιείς πως δεν απέχεις πολύ στην πραγματικότητα από τους ήρωές της. Ένα βιβλίο θησαυρός…
«Πρόσεξε εσύ, σήμερα, που ενοχλείσαι απ' τους ξένους, τους διαφορετικούς, αυτούς του άλλου χρώματος ή της άλλης απόχρωσης δέρματος, θρησκείας, προφοράς. Αύριο ή μεθαύριο μπορεί να είσαι αυτό ακριβώς. Μετανάστης! Πρόσφυγας! Ηλικιωμένος! Εξαρτημένος! Φτωχός! Κοίτα τι εύκολο που είναι. Είσαι αφημένος στο έλεος της εποχής σου. Και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα και, βέβαια, στην Αμερική...»
Το "Pax Americana" είναι μια ιστορία για το περιθώριο, τον ρατσισμό, τη μετανάστευση, την προσφυγιά, τη φτώχεια και την αρρώστια, τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, τα γηρατειά, τις εμμονές και τις θεωρίες συνωμοσίας. Μιλά για ζωές εκτός ψηφιακής δικτύωσης, χωρίς απλικέισον ρετούς και λάικ. Δεν έχει να κάνει τόσο με την Αμερική, όσο με τον κόσμο των χαμένων της εποχής μας, που άλλαξε για όλους και παντού, σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Ιστορίες σκληρές για αντιήρωες που αναζητούν τη θέση τους στον νέο αυτό κόσμο. (από το οπισθόφυλλο)
Από τις νέες εκδόσεις έβαλα πολλά στο μάτι, άλλα με κέρδισαν αμέσως και άλλα ίσως όχι. Ο λόγος όμως που αγαπώ τις Εκδόσεις Κάκτος είναι γιατί πάντα θα βρεις αυτό που ψάχνεις. Στα πιο σημαντικά βιβλία που διάβασα φέτος το καλοκαίρι είναι και το «Ιχνηλατώντας τον δρόμο του μεταξιού» της Θωμαΐς Παπαθανασίου-Φωτοπούλου. Ταξιδιωτική συγγραφέας, εξερευνήτρια αυτού του κόσμου, καθηλωτική με τη γραφή της σε αυτό το οδοιπορικό.
«Η Θωμαΐς Παπαθανασίου-Φωτοπούλου φιλοδοξεί να καταλάβει μια καλή θέση στο είδος αυτό της πνευματικής δημιουργίας, με το εγχείρημά της να επανέλθει στον “Δρόμο του Μεταξιού” υπό μια σύγχρονη οπτική και με την επιστράτευση των μέσων επικοινωνίας της εποχής μας. Στην απόδοσή της συνδυάζει την αφήγηση του πραγματικού, που συνάντησε στον δρόμο της, με τις ιστορικές μαρτυρίες και τις αποτυπώσεις που χάραξαν βαθιά στο έδαφος της ανθρώπινης παρουσίας οι αιώνες που πέρασαν.
»Στο κλίμα αυτό η συγγραφέας επέλεξε να ακολουθήσει τις διαδρομές των αρχαίων ταξιδευτών με τα μέσα επικοινωνίας που προσφέρει ο σύγχρονος πολιτισμός. Αναζήτησε ό,τι έχει απομείνει στις σπηλιές και τα μοναστήρια, που δεν τα χάλασε ο χρόνος και οι άνθρωποι. Γεύτηκε φαγητά παράξενα και φρούτα συμπυκνωμένης γλύκας κάτω από πλατύφυλλες κληματαριές σε πόλεις-οάσεις της ερήμου, είδε στα πρόσωπα των ανθρώπων να καθρεφτίζονται περάσματα λαών, άκουσε ερείπια αποσαθρωμένων ξενοδοχείων να σιγοψιθυρίζουν ιστορίες από το Μεγάλο Παιχνίδι, διέκρινε στα τοπικά μουσεία να ζωντανεύει η Ιστορία με οπτικοακουστικές αναπαραστάσεις, ενώ στις προθήκες τους παρελαύνει η προϊστορία του πανάρχαιου δρόμου με αινιγματικές μούμιες με κόκκινα μαλλιά και δυτικά χαρακτηριστικά.
»Το οδοιπορικό στον “Δρόμο του Μεταξιού” της Παπαθανασίου-Φωτοπούλου αποτελεί μια γοητευτική περιδιάβαση στην Ιστορία αρχαίων πολιτισμών, στην επιβίωσή τους στην εποχή μας, στις πραγματικότητες που συνθέτουν οι αντιθέσεις που ύφανε η συνάντηση της Ιστορίας με την εποχή μας στην ασιατική ενδοχώρα. Η διήγησή της είναι γλαφυρή, αυθεντικά παραστατική, πλημμυρισμένη από τα συναισθήματα που προκαλεί στον “οδοιπόρο” η διαρκής εναλλαγή των παραστάσεων του δρώντος κόσμου με τον κόσμο της Ιστορίας». (από τον πρόλογο του βιβλίου - Γιώργος Κοντογιώργης)
Η πρόσφατη επίσκεψή μου στο Λανθαρότε για δεύτερη φορά, στάθηκε η αφορμή να ξαναδιαβάσω το «Κάιν» του Ζοζέ Σαραμάγκου. Ο Ζοζέ έζησε μεγάλο μέρος της ζωής του -όπου και απεβίωσε το 2010- στο Λανθαρότε της Ισπανίας, σε ένα ονειρικό σπίτι γεμάτο πολύτιμα έργα τέχνης το οποίο μπορείς και να επισκεφτείς. Πριν τρία χρόνια, στην πρώτη μου επίσκεψη στο νησί, είχα την τιμή να μάθω για τη ζωή και το έργο του Ζοζέ από την Άλμπα, μια Ισπανή εκδότρια ταξιδιωτικών βιβλίων με έδρα την Ανδαλουσία, που έτυχε να κάνει λογοτεχνικό ταξίδι με εθελοντική εργασία στο μουσείο του. Συναρπαστική είναι και η βιβλιοθήκη με το γραφείο του, η οποία συμπεριλαμβάνει όλα τα βιβλία που έχουν εκδοθεί από τον ίδιο, ακόμα και τα μεταφρασμένα. Είτε το πιστεύεις είτε όχι, το μικροσκοπικό gift shop του σπιτιού-μουσείου είχε ένα μονάκριβο αντίτυπο στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Καστανιώτη. Το διάβασα απνευστί τότε και τώρα, είναι σίγουρα ένα από τα βιβλία που καθόρισαν την πορτογαλόφωνη αλλά και την παγκόσμια λογοτεχνία. Το «Κάιν» είναι το τελευταίο μυθιστόρημα το Ζοζέ Σαραμάγκου.
Ένας Θεός νάρκισσος, προικισμένος με μια εξαιρετικά ευέλικτη συνείδηση, που συμφωνεί μαζί του ό, τι κι αν αυτός κάνει, κι ένας πρώιμος αντάρτης, ο Κάιν, είναι οι πρωταγωνιστές του πιο απολαυστικού μυθιστορήματος του Ζοζέ Σαραμάγκου, που έμελλε να είναι το τελευταίο του. Η Βίβλος, ένα από τα πιο άγρια βιβλία που έχουν γραφτεί ποτέ και που, κατά τον διάσημο νομπελίστα συγγραφέα, δεν θα έπρεπε να πέφτει ποτέ στα χέρια των παιδιών, ξαναγράφεται από τον ίδιο με απρόβλεπτο τέλος, δίνοντας την ευκαιρία για έναν σπαρταριστό διάλογο μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Εξάλλου "η ιστορία των ανθρώπων είναι η ιστορία της ασυνεννοησίας τους με το Θεό - ούτε αυτός καταλαβαίνει εμάς, ούτε εμείς εκείνον". (από το οπισθόφυλλο)
Στο τελευταίο ταξίδι του καλοκαιριού, στην Καλαμάτα, διάβασα δύο κλασικά έργα από τις Εκδόσεις Ποικίλη Στοά που πιάνουν ελάχιστο χώρο στη βαλίτσα μεν, δίνουν βαθύ πλούτο στο μυαλό και την ψυχή δε, ειδικά αν είσαι λάτρης της κλασικής λογοτεχνίας. Ο Ιρλανδός Όσκαρ Ουάιλντ και το διήγημα μυστηρίου του «Το έγκλημα του Λόρδου Άρθουρ Σάβιλ» είναι η τέλεια παρέα στις διακοπές σου. Θα αφήσω το οπισθόφυλλο του να μιλήσει, μιας και νομίζω θα σε καλύψει απόλυτα:
Το παρόν διήγημα θεωρείται από τους μελετητές του Όσκαρ Ουάιλντ ένα διαχρονικό κόσμημα της εργογραφίας του. Άψογο στυλ γραφής, άμεσο και κομψό. Πιέζει αφόρητα τα λογοτεχνικά κλισέ, σε βαθμό θραύσης, και ταυτόχρονα περιγελά την αριστοκρατία. Το διαλογικό μέρος, επίσης, αποτυπώνει τις μεγάλες δυνατότητες του Ουάιλντ και ως θεατρικού συγγραφέα. Οι γυναίκες είναι επιπόλαιες και οι άντρες ξεστομίζουν κοινοτοπίες, με περίσσευμα σοβαροφάνειας. Οι καταστάσεις μέσα στις οποίες μπλέκεται ο βασικός χαρακτήρας είναι ιδιοφυείς. Παράδειγμα: Η λογική του Λόρδου Άρθουρ Σάβιλ μπορεί να τον οδηγήσει στον φόνο επειδή πιστεύει φανατικά στη Μοίρα. Οι συνέπειες της πίστης αυτής τον καταδικάζουν να ζει σ' έναν φαύλο κύκλο ψεμάτων.
Ένα δεικτικό αφήγημα μυστηρίου με σαιξπηρικές αναφορές, μαύρο χιούμορ και κοινωνική κριτική με κωμικές προεκτάσεις, που το απολαμβάνει ο αναγνώστης μέχρι σήμερα. (από το οπισθόφυλλο)
Οι «Τρεις γοτθικές αλληγορίες» του Ναθάνιελ Χόθορν εξερευνούν έναν κόσμο σκοτεινό, άγριο και θρηνητικό, όμως, και πολύ καθαρό. Αν σε ενδιαφέρει ο σκοτεινός ρομαντισμός και οι σύντομες ιστορίες, αυτές οι αλληγορίες είναι σίγουρο πως δεν θα σου περάσουν αδιάφορες.
Ο Ναθάνιελ Χόθορν είναι ένας από τους πατριάρχες του σκοτεινού ρομαντισμού, μαζί με τον Χέρμαν Μέλβιλ και τον Έντγκαρ Άλαν Πόε. Σε αρκετά από τα έργα των μεγάλων αυτών αφηγητών δίνεται έμφαση στην ανθρώπινη απογοήτευση, που με τη σειρά της πυροδοτεί απώλεια ορθοκρισίας. Αυτά τα χαρακτηριστικά έχουν ως συνέπεια τη μετακύλιση των όποιων καλών προθέσεων προς το κακό και την αυτοκαταστροφή. Όμως ο συγγραφέας δεν έμεινε μόνο εκεί. Η αγάπη του για τις ιστορίες φαντασμάτων σε συνδυασμό με το στοιχείο του υπερφυσικού τον οδήγησαν στην υιοθέτηση της γοτθικής λογοτεχνικής τεχνοτροπίας.
Η περιοχή της Νέας Αγγλίας και τα μυστικά της αναβιώνουν ήδη στις πρώτες του συγγραφικές προσπάθειες. Ηθικές αλληγορίες που διακατέχονται από έναν έντονο αντιπουριτανισμό και διακρίνονται για τον εναγκαλισμό τους με τον συμβολισμό. Σε αυτόν τον τόμο παρατίθενται τρία ενδεικτικά αφηγήματα της περιόδου 1832-1836. (από το οπισθόφυλλο)
Φεύγοντας από την Ελλάδα η βαλίτσα μου είχε μόνο(!) βιβλία, μιας και άφησα τα ρούχα μου πίσω για το επερχόμενο ταξίδι στην Αθήνα. Το μόνο που κατάφερα να «εξερευνήσω» μέσα σε αυτές τις μέρες που είμαι πίσω είναι τον γαστρονομικό και πολιτιστικό θησαυρό του βιβλίου «Εδεσματολόγιον Πελοποννήσου» της Έφης Γρηγοριάδου από τις Εκδόσεις Σαββάλας. Είναι το πέμπτο βιβλίο της σειράς Εδεσματολόγιων που μπαίνει στη βιβλιοθήκη μου, μετά από αυτά της Ρόδου, Κρήτης, Κωνσταντινούπολης και Σμύρνης. Η σειρά αυτή, όχι μόνο έχει παραδοσιακές συνταγές όπως τις μαγειρεύουν οι ντόπιοι, αλλά ιστοριογραφεί και χαρτογραφεί όλα τα έθιμα και τις παραδόσεις του τόπου.
Αυθεντικές συνταγές μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής.
Πολλές φορές το μελάνι γιατρεύει τις πληγές. Όταν όμως ξεκινάς να γράφεις, καταλαβαίνεις ότι το μελάνι είναι πικρότερο απ' όλα τα φαρμάκια.
Ήθελα να γράψω για το σπίτι των παιδικών μου χρόνων. Για το χώμα που αγάπησα και που δεν πρόλαβα να φυτέψω ποτέ. Ήθελα να γράψω για τις ελιές απέναντι από το σπίτι μας, τις παπαρούνες, τους νάρκισσους και τα βότανα. Να γράψω για τον ήλιο που έδυε στη θάλασσα, βουτηγμένος σαν γλυκό βύσσινο. Για τον ήλιο που ζέσταινε τις καρδιές των ανθρώπων. Για το εξαίσιο θαύμα της αυγής, που κάθε πρωί έκανε τη δουλειά του, απλώνοντας τριανταφυλλιές ανταύγειες στον ορίζοντα χαρακώνοντας απαλά τη θάλασσα, για να αρχίσουν μετά να γράφουν κύκλους τα γλαρόνια. Τότε που μυρίζαμε τα λουλούδια, ακούγαμε τις μουσικές των πουλιών, ιδρώναμε πάνω στο χορό μας, βλέπαμε τον ήλιο να ανατέλλει και μετρούσαμε τ' αστέρια που πλησίαζαν τόσο κοντά μας και έμοιαζαν με λάμπες από φως χαμένες στο άπειρο και στο χρόνο. Με τ' ολόγιομο φεγγάρι να υφαίνει τη γαλήνη της νύχτας αδιάφορα, και εμείς, μικρά παιδιά τότε, να ξετυλίγουμε το κουβάρι των αναμνήσεων της γιαγιάς και της μαμάς και να απολαμβάνουμε μανιάτικες λιχουδιές.
Εικόνες μοναδικές που ποτέ δε γράφτηκαν σε χαρτί, αλλά καταγράφηκαν στην παιδική μας ψυχή... (από το οπισθόφυλλο)
Ποιο βιβλίο μου προτείνεις να διαβάσω μετά;