Μόνο πριν φύγεις, σε παρακαλώ, κοίταξε πίσω. Δεν φοβάμαι μήπως τελικά δειλιάσεις, αλλά πως φεύγεις για να ξεχάσεις…

Ο αποχωρισμός των ανθρώπων από τη ζωή μας. Το αντίο σε ένα αεροδρόμιο. Ένα φιλί λίγο πριν φύγει το λεωφορείο. Μια τελευταία αγκαλιά πριν μας καταπιεί το σύμπαν. Αφήστε με όμως να πω πως δεν πρόκειται για ένα κείμενο αυτοβελτίωσης (με τι ιδιότητα άλλωστε;), αλλά για λέξεις που είχαν ανάγκη να ζωντανέψουν μέσα στο ημερολόγιό μου.

Η πρώτη φορά που βίωσα συνειδητά το συναίσθημα του αποχωρισμού ήταν στα δεκατρία μου χρόνια, στο αεροδρόμιο της Αθήνας, με προορισμό το –πλέον σπίτι μου- Δουβλίνο. Σε μια ολιγοήμερη εκδρομή που λίγα πλέον θυμάμαι και αναπολώ, χαράκτηκε το συναίσθημα της απώλειας και του αποχωρισμού από την οικογένειά μου. Οι σκέψεις μου σκόρπιες, μεταξύ χαράς και λύπης, γραμμένες με ένα πολύχρωμο στυλό σε καφετιές σελίδες που πλέον δεν υπάρχουν. Αν κάτι κράτησα έως τώρα είναι το συνήθειο να έχω πάντα ένα σημειωματάριο και ένα στυλό στο σακίδιο μου. Σκέψεις-λέξεις, ασυνάρτητες πολλές φορές, όλες μαζί, «ντύνουν» πολλά από τα γραπτά μου. Λίγες ημέρες αργότερα, γυρνώντας πλέον στην Ελλάδα, «κλείδωσα» καλά μέσα σε ένα μπαούλο τις φοβίες μου και δεν χρειάστηκε να το «ανοίξω» για ακόμη δέκα χρόνια.

Έλεγα πάντα «φύγε και μην κοιτάς πίσω», μέχρι που έφυγα εγώ και μετάνιωσα όσο τίποτα άλλο που δεν κοίταξα πίσω. Δυο πόρτες λεωφορείου, ερμητικά κλειστές, «χωρίζουν» την καρδιά μου στα δύο. Αργότερα, η πόρτα του αεροπλάνου και τέλος, η όψη της δικής μου πόλης από ψηλά, για τελευταία φορά όπως την ξέρω. Το ξεκίνημα μιας νέας ζωής.

Κάποιοι λένε -και συμφωνώ!- πως βιώνεις ένα πένθος, πως ο αποχωρισμός σε καθορίζει, σε αλλάζει ως άνθρωπο και σε εξελίσσει. Μου πήρε χρόνια να το συνειδητοποιήσω αλλά όντως, άλλαξα πολύ από τότε. Ωρίμασα μέσα και έξω και, πλέον, δεν με φοβίζει τόσο.

Τι γίνεται όμως με όσους φεύγουν;

Στην αρχή το συναίσθημα σε συνεπαίρνει, σε «τσακίζει», σε αποδυναμώνει. Θα βρεις πιο συγκινητική τη βόλτα στα σοκάκια της Πλάκας από όταν ζούσες ακόμα εκεί δίπλα. Έχει άλλη αίσθηση το νερό της θάλασσας όταν ακουμπάει το σώμα σου και άλλη γεύση το φαγητό που έτρωγες μέχρι τώρα. Η νοσταλγία κάνει τον κόσμο όλο μικρό και λίγο, μπροστά στην αγάπη και τη θαλπωρή που σου προσφέρει το «σπίτι» σου. Δεν παύει ποτέ να είναι η πατρίδα σου όμως κάτι θα σε κρατά μακριά της. Είτε είναι σπουδές, δουλειά, έρωτας, αντιλήψεις, ευκαιρίες ή ανάγκες. Με τα χρόνια το συναίσθημα ισορροπεί και η επιστροφή σε αυτήν θυμίζει μια ζεστή αγκαλιά που σε ξεκουράζει. Έχεις κατασταλάξει για το τι σου λείπει περισσότερο, ποιους ανθρώπους θες να δεις και τι έχει προτεραιότητα για σένα.

Και αυτοί που μένουν;

Ήμουν ο πρώτος που έφυγα από τον κύκλο μου και ίσως να μην μπορώ να πω με σιγουριά. Έχασα φίλους στην ξενιτιά -και χάνω ακόμα- μα εδώ οι κανόνες γράφονται διαφορετικά. Ξένοι μεταξύ ξένων, φίλοι σαν πεφταστέρια που περιμένεις αργά ή γρήγορα να σβήσουν, πως σαν το πανεπιστήμιο ή την καλοκαιρινή κατασκήνωση, θα χάσεις μια για πάντα όταν γυρίσουν πίσω. Στην ξενιτιά η απώλεια δεν είναι το kiss & fly του αεροδρομίου, ούτε το σκαλοπάτι του υπεραστικού που σε χωρίζει κάποιες ώρες. Είναι το «τα λέμε σύντομα σε κάποια μεριά του κόσμου» και το «καλή τύχη σε ό,τι κάνεις». Οι άδειοι τοίχοι ενός δωματίου που σύντομα θα γεμίσουν με πράγματα κάποιου άλλου ανθρώπου, γεμάτου όνειρα και φιλοδοξίες, που με δάκρυα πόνου στα μάτια προσμένει.

Λίγοι, σπουδαίοι και καλοί, σχεδόν αιώνια δεμένοι με αυτόν τον τόπο, γίνονται πλέον η οικογένειά σου. Η ανάγκη αυτών είναι πολύ μεγαλύτερη με τα χρόνια, η θαλπωρή και η ζεστασιά της αγκαλιάς τους έχει μεγαλύτερη αξία με τον καιρό. Φευ, δεν υπάρχει ζωή χωρίς έρωτα. Τυχεροί όσοι από εμάς πατάμε μάλιστα το ίδιο χώμα. Ακόμα πιο τυχεροί αν τα όνειρα και οι φιλοδοξίες μας συναντιούνται. Στον έρωτα πια αναζητείς συνοδοιπόρο και αφήνεσαι -ίσως- ολοκληρωτικά.

Να αγαπάτε όσους φεύγουν

Μια από τις μεγαλύτερες ανησυχίες μου ήταν αν θα σταματήσουν να με αγαπούν. Αν θα με ξεχάσουν και μένα συνεπαρμένοι από τη ζωή και τις υποχρεώσεις της. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη γιατρειά από ένα μήνυμα αγάπης κάπου-κάπου. Μια αναγνώριση, πως «ναι, είμαι εδώ και σε έχω στην σκέψη μου». Η ζωή προχωράει, πάντα θα προχωράει άλλωστε, οι άνθρωποι που περάσανε όμως θα της δίνουν το χρώμα που έχει. Ο χρόνος παγώνει, μαζί και οι αναμνήσεις κάποιες φορές, και εκεί είναι που ξεχωρίζει η ποιότητα από την ποσότητα.

Για εσένα που φεύγεις, σε παρακαλώ, κοίτα πίσω. Ευχαρίστησε τους ανθρώπους αλλά και τον τόπο που αφήνεις. Και ναι, μπορείς να κλάψεις και να πέσεις χαμηλά. Θυμήσου όμως πως πρέπει να ξανασηκωθείς. Κράτα το τελευταίο φιλί σαν φυλαχτό και ως υπόσχεση να ξαναγυρίσεις.